Những tác phẩm hay nhất viết về hình tượng Đất nước

Đất nước, hai từ đơn giản nhưng thiêng liêng, là sợi chỉ đỏ xuyên suốt văn học Việt Nam, như dòng suối ngọt nào nuôi dưỡng nghệ thuật. Tình yêu đất nước có thể nói là tình cảm bao trùm lên lý tưởng và quan điểm sống của mỗi người. Khi đất nước bị xâm lăng, hai tiếng đất nước lại vang lên đầy da diết, kêu gọi văn học thực hiện thiên chức mới của mình – trở thành thứ vũ khí thanh cao và đắc lực, góp phần vào cuộc chiến anh hùng của dân tộc. Lịch sử đã chứng kiến sự ra đời của rất nhiều tác phẩm hay viết về đề tài đất nước.

• Chùm ca dao tục ngữ hay nhất về tình yêu quê hương đất nước
• Màu sắc Nam Bộ trong tác phẩm Những đứa con trong gia đình
• Đất Nước – Chiều sâu lịch sử và sự gắn bó bình dị với đời sống nhân dân

1. Đất nước – Nguyễn Khoa Điềm

“Đất nước” của Nguyễn Khoa Điềm là bài thơ nổi tiếng nhất viết về chủ đề đất nước. Bài thơ là cảm nhận của nhà thơ trẻ về đất nước trong cội nguồn sâu xa văn hoá – lịch sử, đã lồng khép khéo léo văn hóa, phong tục vào trong lịch sử của đất nước. Và trong sự gắn bó thân thiết với đời sống hằng ngày của mỗi con người Việt Nam. Cảm hứng chủ đạo về đất nước là sự ngợi ca, khẳng định tư tưởng đất nước của nhân dân. Từ đó, nhà thơ nhận diện phát hiện đất nước trên bình diện về địa lý, lịch sử, văn hoá, ngôn ngữ, truyền thống tinh thần dân tộc – nền văn hiến Việt Nam. Vẻ đẹp độc đáo “Đất nước” là tác giả vận dụng sáng tạo nhiều yếu tố văn hoá dân gian, tục ngữ, ca dao, dân ca, truyện cổ, phong tục…, cùng với cách diễn đạt bình dị, hiện đại gây ấn tượng vừa gần gũi vừa mới mẻ cho người đọc.  Tư tưởng đất nước của nhân dân, của ca dao huyền thoại là quan điểm mới lạ, khẳng định vai trò của nhân dân trong lịch sử phát triển của đất nước.

2. Việt Nam quê hương ta – Nguyễn Đình Thi

Sử dụng thể thơ lục bát, cùng với những hình ảnh đậm chất truyền thống dân tộc, đất nước của Nguyễn Đình Thi hiện lên như được phản chiếu lại từ trong ca dao dân ca. Bài thơ ngọt ngào và đầy tính nhạc, đất nước nơi có cánh cò cất cánh, những ruộng đồng khô cằn trên những vai áo nhuộm bùn. Hình ảnh con người trong thời gian khó, vẫn kiên cường bất khuất đứng dậy, đã trở thành biểu tượng của đất nước Việt Nam anh hùng. Bài thơ lồng ghép hoài hòa cảnh đẹp thiên nhiên với vẻ đẹp của con người, vẽ lên bức tranh Việt Nam vừa yên bình, lại kiên cường bất khuất, “rũ bùn đứng dậy sáng lòa”.

3. Đất nước tôi – Tạ Hữu Yên

Đất nước tôi thon thả giọt đàn bầu

Nghe dịu nỗi đau của mẹ

Ba lần tiễn con đi, hai lần khóc thầm lặng lẽ

Các anh không về mình mẹ lặng yên

 

Đất nước tôi

Từ thuở còn nằm nôi

Sáng chắn bão giông, chiều ngăn nắng lửa

Lao xao trưa hè một giọng ca dao

 

Xin hát về người đất nước ơi

Tạ Hữu Yên lại miêu tả đất nước như một người mẹ, tảo tần, chịu thương chịu khó với những phẩm chất tốt đẹp của người Việt Nam. Bài thơ chủ yếu khắc họa hình tượng đất nước qua hình ảnh con người, lam lũ, vất vả nhưng bất khuất, sẵn sàng chiến đấu với tất cả những kẻ thù. Đất nước hiện lên với nỗi đau mất mát, chịu nhiều đau thương, hình ảnh đất nước vẫn hiện lên đầy đủ, cụ thể mà cô đọng. Qua nỗi đau của mẹ, qua ân tình của mẹ, Việt Nam là đất nước của những người con lam lũ mà anh hùng…

4. Đất nước đứng lên – Nguyên Ngọc

Nhân vật xuyên suốt của “Đất nước đứng lên” là Núp – nguyên mẫu từ người anh hùng đời thực Đinh Núp (1914 – 1999), người dân tộc Ba Na. Tài năng lãnh đạo, thuyết phục buôn làng đứng lên chống giặc, những chiến công mà Núp đã từng bước gặt hái được… đều là sự thật được nhà văn Nguyên Ngọc lược kể lại từ cuộc đời người anh hùng.

Phải nói rằng “Đất nước đứng lên” có một chất riêng rất khó lẫn lộn. Vẫn là hình ảnh vừa tài giỏi, hiên ngang, vừa gần gũi của những người lính thời kháng chiến; vẫn là sức mạnh đoàn kết dân tộc; là những hi sinh thầm lặng của những người mẹ, người vợ… nhưng được thể hiện ở một góc nhìn rất mới. Qua mỗi bước ngoặt trong tư tưởng của buôn làng, cái tên truyện “Đất nước đứng lên” mới càng tỏ rõ tính nghệ thuật, tính hình ảnh, sự đẹp đẽ giấu mình ở một vỏ bọc có vẻ bình thường.

5. Người mẹ cầm súng – Nguyễn Thi

“Người mẹ cầm súng” là một tác phẩm văn học nổi tiếng của nhà văn Nguyễn Thi, do nhà xuất bản Kim Đồng phát hành năm 2013. Với 91 trang sách nhà văn đã giúp chúng ta thấy được một hình tượng đẹp về người mẹ Việt Nam anh hùng, bất khuất, trung hậu, đảm đang trong cuộc chiến tranh chống Mĩ cứu nước: chị Nguyễn Thị Út hay còn gọi là Út Tịch. Nội dung truyện đã thâu tóm về một cuộc đời và gương chiến đấu của chị Nguyễn Thị Út – anh hùng lực lượng vũ trang tỉnh Trà Vinh trong kháng chiến chống Mỹ. Từ một cô bé con nhà nghèo phải đi ở đợ, chị đã được cách mạng giác ngộ và trưởng thành, trở thành một chiến sỹ du kích dày dạn kinh nghiệm. Người mẹ chín lần sinh nở đã cùng đồng đội liên tiếp lập nhiều chiến công thành tích. Điều đặc biệt là cứ mỗi lần sinh được ít ngày, chị Út lại cầm súng ra trận, chiến đấu hết mình và mang về những chiến công lừng lẫy. Nhưng sinh đứa con thứ 9 vừa được 14 ngày, chị hy sinh!.

         Nhân vật chị Út quả là một nhân vật điển hình. Trong đời làm mẹ và đánh giặc của chị, các mối quan hệ được nhà văn miêu tả hết sức sinh động với nhiều tình huống khác nhau, mâu thuẫn khác nhau. Mối quan hệ giữa chị và các con, với chồng, với đồng bào xã Tam Ngãi, với quân thù. Hình tượng đất nước được khắc họa qua nhân vật Út tịch, mang đầy đủ những đau thương mất mát, nhưng vẫn giữ cho mình tư thế hiên ngang.

Viết về đất nước không bao giờ là đủ, tình yêu dành cho quê hương đất nước luôn luôn rộng lớn và dù có viết về nó cả đời cũng không thể hết. Mỗi nhà văn lại có cho mình một hướng đi riêng, nhưng đến cuối cùng vẫn quay về với sự thiêng liêng của đất nước.

Thảo Nguyên