Những nhà thơ xuất sắc trong phong trào văn học cách mạng

Văn học cách mạng là một thời kì văn học trở thành vũ khí để chiến đấu với kẻ thù, có rất nhiều quan điểm trái chiều xoay quanh những tác phẩm thời kì này. Có người nhận xét, đây là thời kì văn học mang đậm vẻ hào hùng, tráng lệ với những hình tượng người lính, theo sát bước chân của cách mạng và lịch sử. Song cũng có ý kiến cho rằng đây là thời kì văn học mang tính ước lệ, không phản ánh đúng sự thật, ca ngợi quá nhiều, tô hồng quá nhiều. Tuy nhiên, không thể phủ nhận đây cũng là thời kì xuất hiện rất nhiều tên tuổi lớn với số lượng tác phẩm đồ sộ, mà không phải nhà văn nào cũng thể sáng tác được, đặc biệt đối với lĩnh vực thơ ca.

• Những tác phẩm hay nhất viết về hình tượng Đất nước
• Những bài thơ hay và lãng mạn nhất về tình yêu
• Đất nước – Dáng hình của nhân dân

1. Tố Hữu

Tố Hữu (1906 – 2002) tên khai sinh là Nguyễn Kim Thành, sinh ra trong một gia đình có truyền thống yêu nước tại Thừ Thiên – Huế, mảnh đất thơ mộng trữ tình, gắn bó với nhiều nét văn hóa dân gian của đất nước.

Từ thời thanh niên thì ông đã sớm giác ngộ lý tưởng cách mạng của Đảng, luôn hoạt động hăng say, luôn kiên quyết đấu tranh dù đang ở trong nhà tù thực dân. Sau cách mạng tháng 8 năm 1945 ông được giữ nhiều chức vụ trong bộ máy lãnh đạo của Đảng, về mặt trận văn hóa nghệ thuật. Nói các chặng đường cách mạng của Tố Hữu gắn liền với các chặng đường thơ của ông là vô cùng có cơ sở. Thơ của ông trải dài qua các chặng đường lịch sử của dân tộc, gắn bó với lí tưởng cách mạng của Đảng và Bác Hồ đã đề ra qua từng thời kỳ kháng chiến.

Phong cách thơ của Tố Hữu là đậm chất trữ tình lãng mạn, cũng như khuynh hướng sử thi và cảm hứng lãng mạn. Các tác phẩm chính bao gồm Tác phẩm: “Từ ấy” (1936-1947), “Gió lộng” (1954 – 1961) nói về công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc, niềm tin vào con người mới cuộc sống mới và tình cảm đối với miền Nam ruột thịt; “Ra trận” (1962 – 1972), “Máu và Hoa” (1972 – 2977) ca ngợi cuộc kháng chiến thần thánh chống Mỹ của dân tộc ta. Tố Hữu cũng là nhà thơ tiêu biểu nhất giai đoạn văn học này.

2. Nguyễn Đình Thi

Nhà thơ Nguyễn Đình Thi sinh ngày 20-12-1924 tại Thành phố Luông Pra Băng, nước Lào. Ông sống và làm việc chủ yếu ở Thành phố Hà Nội, nước Việt Nam. Nguyễn Đình Thi được xem là một nghệ sĩ đa tài, ông sáng tác nhạc, làm thơ, viết tiểu thuyết, kịch, tiểu luận phê bình. Ở lĩnh vực nào ông cũng có những đóng góp đáng trân trọng. Nhà thơ Nguyễn Đình Thi còn là một ngòi bút phê bình văn học sắc sảo. Tiểu luận “Nhận đường” của ông đã giúp thế hệ văn nghệ sĩ lúc bấy giờ tìm ra con đường đi đúng đắn, đó là “Văn nghệ phụng sự chiến đấu nhưng chính chiến đấu đem đến cho văn nghệ một sức sống mới, sắt lửa mặt trận đang đúc lên văn nghệ mới của chúng ta” (“Nhận đường”).

Tác phẩm thơ nổi tiếng nhất của ông phải kể đến tác phẩm “Đất nước”, một bài thơ có sự kết hợp giữa nét trữ tình lãng mạn và sự mạnh mẽ của một dân tộc đã kiên cường chiến đấu với kẻ thù.

3. Lê Anh Xuân

Ông tên thật là Ca Lê Hiến, sinh ngày 5 tháng 6 năm 1940 tại thị xã Bến Tre, nguyên quán ở xã Tân Thành Bình, huyện Mỏ Cày (nay thuộc huyện Mỏ Cày Bắc), tỉnh Bến Tre. Cha ông là giáo sư Ca Văn Thỉnh, một nhà giáo, nhà nghiên cứu văn học. Ông sớm tiếp xúc với văn thơ từ nhỏ. Năm 1954, ông theo gia đình tập kết ra Bắc, học ở các trường học sinh miền Nam, Trường phổ thông trung học Nguyễn Trãi (Hà Nội), rồi vào học khoa Sử, Đại học Tổng hợp Hà Nội. Bài thơ đầu tiên ra mắt bạn đọc, Nhớ mưa quê hương với dòng cảm xúc thương nhớ da diết miền Nam, đã chiếm được cảm tình của độc giả và đoạt giải nhì trong cuộc thi thơ năm 1960 của tạp chí Văn nghệ. Tốt nghiệp đại học, Lê Anh Xuân được giữ lại làm cán bộ giảng dạy ở khoa Sử và được cử đi nghiên cứu sinh ở nước ngoài nhưng ông từ chối để trở về quê hương chiến đấu. Lê Anh Xuân hy sinh ngày 21 tháng 5 năm 1968 tại ấp Phước Quảng, xã Phước Lợi, huyện Cần Đước, tỉnh Long An trong một trận càn của quân đội Mỹ.

Tác phẩm nổi tiếng nhất của ông là tác phẩm Dáng đứng Việt Nam, là một trong những bài thơ tiêu biểu nhất nói về hình tượng những người lính cụ Hồ.

4. Nguyễn Khoa Điềm

Nguyễn Khoa Điềm sinh ngày 15 tháng 4 năm 1943 tại thôn Ưu Điềm, xã Phong Hòa, huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên – Huế. Ông là một nhà thơ nổi tiếng, đồng thời là nhà chính trị lớn tại Việt Nam đã từng giữ rất nhiều chức vụ quan trọng trong cơ quan Nhà nước như: Thứ trưởng Bộ Văn hoá – Thông tin (1994), Tổng Thư ký Hội Nhà văn Việt Nam khóa V (1995), Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương, Trưởng ban Tư tưởng Văn hóa Trung ương (2001). Về sự nghiệp văn học, Nguyễn Khoa Điềm là một trong những nhà thơ tiêu biểu nhất trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ. Vì trực tiếp tồn tại trong cuộc chiến kháng chiến nên thơ của ông rất giàu tính chiêm nghiệm, đặc biệt hấp dẫn bởi cảm xúc nồng nàn, suy tư sâu lắng và mang màu sắc chính luận – trữ tình.

Tác phẩm tiêu biểu nhất của ông là tác phẩm “Đất nước”, với tư tưởng mới mẻ đất nước của nhân dân, của truyền thống văn hóa dân tộc.

5. Chủ tịch Hồ Chí Minh

Chủ tịch Hồ Chí Minh (tên lúc nhỏ là Nguyễn Sinh Cung, tên khi đi học là Nguyễn Tất Thành, trong nhiều năm hoạt động cách mạng trước đây lấy tên là Nguyễn Ái Quốc), sinh ngày 19/5/1890 ở làng Kim Liên, xã Nam Liên (nay là xã Kim Liên), huyện Nam Đàn, tỉnh Nghệ An; mất ngày 02/9/1969 tại Hà Nội. Hồ Chí Minh sinh ra trong một gia đình nhà nho yêu nước, lớn lên ở một địa phương có truyền thống anh dũng chống giặc ngoại xâm. Sống trong hoàn cảnh đất nước chìm dưới ách đô hộ của thực dân Pháp, thời niên thiếu và thanh niên của mình, Hồ Chí Minh đã chứng kiến nỗi khổ cực của đồng bào và những phong trào đấu tranh chống thực dân, Hồ Chí Minh sớm có chí đuổi thực dân, giành độc lập cho đất nước, đem lại tự do, hạnh phúc cho đồng bào.

Hồ Chí Minh không viết nhiều các tác phẩm văn học, song có tập nhật kí trong tù là tác phẩm mang tính lịch sử trọng đại, tuy không có nhiều các tác phẩm với sự cách tân mới lạ, nhưng tất cả các tác phẩm của Người đều là di sản vô giá của dân tộc Việt Nam.

Mỗi thời kì khác nhau, văn học lại luôn có một chức năng khác nhau. Cái hay của văn học nằm ở chỗ, dù có trải qua bao nhiêu thời gian, bao nhiêu biến cố, nó vẫn sáng ngời. Văn học cách mạng là viên ngọc sáng của dân tộc, đã giữ lại trọn vẹn một thời kì đau thương nhưng hào hùng của dân tộc.

Thảo Nguyên