Phân tích khổ hai bài thơ Nói với con của Y Phương

Từ xưa đến nay, tình cảm cha con vẫn luôn là một tình cảm vô cùng thiêng liêng và cao cả. Mọi người cha trên thế giới đều muốn dành cho con mình sự yêu thương vô tận, luôn luôn quan tâm và mong ước sẽ có những điều tốt đẹp nhất đến với con. Và người cha trong bài thơ “Nói với con” của Y Phương cũng không ngoại lệ. “Nói với con” là lời tâm sự, thủ thỉ, trò chuyện của người cha dành cho con, từng câu từ đều thể hiện rõ nét tình cảm phụ tử ấm áp và thiêng liêng.

Nhà thơ Y Phương tên khai sinh là Hứa Vĩnh Sước, người dân tộc Tày, quê huyện Trùng Khánh, Cao Bằng. Ông là nhà thơ luôn mang một tiếng nói riêng vô cùng đặc sắc nhưng mộc mạc, thơ ông thể hiện tâm hồn chân thật, mạnh mẽ và trong sáng, cách tư duy giàu hình ảnh của con người miền núi. Bài thơ “Nói với con” là tác phẩm tiêu biểu cho phong cách sáng tác ấy của ông. Bài thơ đi vào lòng người đọc một thứ tình cảm gần gũi nhưng thiêng liêng và cao quý, từng câu từ là lời tâm sự của một người cha dành cho con, là những điều mà cha muốn thổ lộ cho con nghe, con hiểu. Mạch cảm xúc chủ đạo của bài thơ chính là tình yêu thương, chia sẻ, gắn bó và giáo dục cho con những truyền thống tốt đẹp của dân tộc. Với thể thơ tự do phóng khoáng, cảm xúc chân thành, mộc mạc đã khiến cho tình cảm đó càng trở nên ấm áp và thân thiết hơn bao giờ hết. Bài thơ có hai khổ thơ, trong đó khổ hai là khổ đặc sắc nhất, cũng như là khổ mà Y Phương đã thành công gieo vào lòng người đọc chất liệu đời thường nhưng rất mực thiêng liêng.

Người đồng mình thương lắm con ơi

Cao đo nỗi buồn

Xa nuôi chí lớn

Dẫu làm sao thì cha vẫn muốn

Sống trên đá không chê đá gập ghềnh

Sống trong thung không chê thung nghèo đói

Sống như sông như suối

Lên thác xuống ghềnh

Không lo cực nhọc

Người đồng mình thô sơ da thịt

Chẳng mấy ai nhỏ bé đâu con

Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương

Còn quê hương thì làm phong tục

Con ơi tuy thô sơ da thịt

Lên đường

Không bao giờ nhỏ bé được

Nghe con.

Nếu ở khổ một là lời cha nhắc cho con về cội nguồn sinh dưỡng của mình. Được cha mẹ sinh ra, nuôi dưỡng và yêu thương, đó không những là niềm hạnh phúc của cuộc đời con khi được lớn lên trong tình yêu thương của cha mẹ, nơi có cả tình nghĩa xóm làng. Con lớn lên trong cuộc sống lao động vui tươi nghĩa tình. Tất cả trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc đời của con.

Và tại khổ thơ thứ hai của tác phẩm “Nói với con”, người cha trong bài thơ nói với con về những đức tính cao đẹp của người đồng mình, nói với con về truyền thống tốt đẹp của quê hương. Là ý chí mạnh mẽ, là niềm tin vững vàng, điều đó dường như đã gợi lên trong lòng người đọc một cảm giác khó tả. Mở đầu đoạn thơ với cụm từ “người đồng mình” vô cùng thân thương, nhà thơ Y Phương đã dùng cách nói giản dị của mình để nói về những con người cùng sống trên một mảnh đất, một dân tộc và cụm từ đã được lặp đi lặp lại ba lần trong đoạn trích dường như thể hiện được niềm tự hào của nhà thơ về những đức tính cao đẹp của người dân miền núi. Ngay sau đó nhà thơ đã thành công khi kết hợp động từ “thương” cùng từ chỉ mức độ “lắm” để thể hiện rõ nét sự đồng cảm, sẻ chia của mình đối với những những khó khăn, vất vả mà cuộc sống mang đến.

“Cao đo nỗi buồn

Xa nuôi chí lớn”

Để vượt qua những điều đó, con người của quê hương đã đo nỗi buồn bằng độ cao của bầu trời vời vợi, lấy xa của đất để làm thước đo đong đếm ý chí con người. Quả thực, người đồng mình không chỉ là những con người giản dị, tài hoa trong cuộc sống lao động mà còn là những con người biết lo toan và giàu mơ ước.Lại thêm một lần nữa nhà thơ Y Phương khiến cho người đọc cảm thán về sự chọn lọc ngôn ngữ tài tình, điêu luyện của mình qua hai từ “cao” và “xa” để ẩn dụ cho những khó khăn, thách thức mà con người phải trải qua trong cuộc đời bằng những câu từ để miêu tả về một khoảng cách bất tận của đất trời. Có thể nói qua hai câu thơ trên tuy ngắn gọn nhưng đúc kết được một thái độ, một cách ứng xử cao quý. Người biết sống là người biết vượt qua nỗi buồn, gian nan, thử thách… hơn nữa còn phải luôn nuôi chí lớn, nỗ lực phấn đấu đi lên. Có như vậy mới thành công trên con đường đời, gặt hái được nhiều hoa thơm, trái ngọt.

Những câu thơ tiếp theo lại mang đến cho độc giả một cảm giác tự hào, một chút dao động của ý chí vươn lên.“Dẫu làm sao thì cha vẫn muốn” là một lời tâm sự của người cha và nhẹ nhàng nhắc nhở đứa con trước ngưỡng cửa của cuộc sống.

“Sống trên đá không chê đá gập ghềnh

Sống trong thung không chê thung nghèo đói

Sống như sông như suối

Lên thác xuống ghềnh không lo cực nhọc”

Đoạn thơ với những hình ảnh của núi rừng quê hương được Y Phương nhắc lại theo phép liệt kê: “đá gập ghềnh”, “thung nghèo đói” biểu thị cho một cuộc sống đầy vất vả và gian nan. Không chỉ thế, nhà thơ còn kết hợp với các điệp ngữ: “sống…không chê…”, dường như đã thể hiện được ý chí và quyết tâm vượt qua thách thức, khó khăn và gợi lại một cuộc đời đầy thử thách đối với người dân miền núi giữa hoang sơ đại ngàn. Biện pháp so sánh “Sống như sông như suối” đã miêu tả lại một cách sống lạc quan, mạnh mẽ như thiên nhiên của “người đồng mình”, chấp nhận “lên thác xuống ghềnh không lo cực nhọc” để rút ra những bài học quý báu.

Cách gợi của nhà thơ được đặt trong giọng điệu mạnh mẽ, chắc nịch, đầy quyết tâm và niềm tin.Một lần nữa Y Phương trong vai người cha đã nhắc con nhớ rằng người đồng mình, người trong cùng bản làng của mình dù sống trong nghèo khổ, gian nan vẫn thủy chung gắn bó với quê hương, cội nguồn. Người cha mong muốn con sống không được chối bỏ quê hương cội nguồn, sống phải luôn ngẩng cao đầu, sống vô tư hồn nhiên, không lo cực nhọc, không lo sợ trước những khó khăn trong cuộc sống. Qua đó nói lên một phẩm chất tốt đẹp tiếp theo của người đồng mình, đó là luôn tự hào, luôn ngẩng cao đầu về quê hương. Dường như gợi lên một tư thế hào dùng, một cảm xúc đáng quý trong lòng người đọc.

Thông qua đó, nhà thơ với vai trò người cha mong muốn đứa con phải biết tự hào về truyền thống quê hương, phải luôn tự tin, vững bước trên đường đời:

“Người đồng mình thô sơ da thịt

Chẳng mấy ai nhỏ bé đâu con

Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương

Còn quê hương thì làm phong tục”

Cách gọi thân thương “Người đồng mình thô sơ da thịt” ẩn chứa niềm tự hào về những con người giản dị, chất phác, thật thà, đồng thời là lời ngợi ca ý chí, cốt cách không hề “nhỏ bé” của họ. Phẩm chất của con người quê hương được người cha ca ngợi qua cách nói đối lập tương phản giữa hình thức bên ngoài và giá trị tinh thần bên trong họ. Tuy “người đồng mình” không mấy đẹp đẽ ở hình thức nhưng luôn ẩn chứa một sức mạnh tinh thần lớn lao, không bao giờ nhỏ bé, không bao giờ thôi ước vọng vươn cao.

Lời cha giản dị, ân cần mà trang nghiêm. Đặc biệt, cách nói hình ảnh “Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương” tạo nên một lối nói độc đáo, vừa diễn tả quá trình dựng nhà, dựng cửa làm nên truyền thống của người miền núi, vừa là hình ảnh ẩn dụ diễn tả ý thức tự tôn, tinh thần đề cao, làm giàu đẹp mảnh đất quê hương. Và câu thơ “Còn quê hương thì làm phong tục” dường như càng nhấn mạnh thêm ý nghĩa và giá trị của những phong tục tập quán, truyền thống văn hóa, những điều đó chính là điểm tựa tinh thần nâng đỡ và tạo động lực cho con người.

Sau khi nói với con về những đức tính tốt đẹp của người đồng mình bằng lời ngợi ca, giọng điệu tự hào thì ở bốn câu thơ cuối, người cha trong tác phẩm “Nói với con” đã dặn dò ân cần, trìu mến, mộc mạc với biết bao niềm tin hy vọng, cũng như dặn dò chính mình về giá trị của tình yêu quê hương đất nước.

“Con ơi tuy thô sơ da thịt

Lên đường

Không bao giờ nhỏ bé được

Nghe con.”

Trong đoạn thơ trên, “tuy thô sơ da thịt” và “không bao giờ nhỏ bé” một lần nữa được lặp lại nhằm khẳng định và khắc sâu hơn những phẩm chất cao đẹp của “người đồng mình”, vì thế hành trang của người con mang theo khi “lên đường” không có gì khác ngoài niềm tự hào về quê hương, nguồn cội cùng với ý chí, quyết tâm và hi vọng lớn lao về một ngày mai tươi sáng. Và để khép lại bài thơ, nhà thơ Y Phương đã sử dụng hai tiếng “Nghe con” ẩn chứa bao nỗi niềm và lắng đọng, kết tinh mọi cảm xúc, tình yêu thương vô bờ bến của cha dành cho con.

Qua đó ta có thể thấy bài thơ “Nói với con” của nhà thơ Y Phương đã thành công một cách rực rỡ và khác biệt hơn bao giờ hết với thể thơ tự do kết hợp cùng lối tư duy khoáng đạt của người miền núi. Đặc biệt hơn là giọng điệu thơ luôn luôn linh hoạt, lúc thì thiết tha, trìu mến khi thì trang nghiêm, mạnh mẽ. Hình ảnh thơ vừa cụ thể vừa khái quát, mộc mạc, giàu chất thơ cũng như thành công sử dụng các biện pháp tu từ so sánh và điệp ngữ.

Tóm lại khổ hai của bài thơ “Nói với con” của Y Phương đã thể hiện được tình cảm gia đình ấm cúng và ca ngợi truyền thống cần cù, sức sống mạnh mẽ của quê hương và dân tộc mình. Bài thơ giúp ta hiểu thêm về sức sống và vẻ đẹp tâm hồn của một dân tộc miền núi, gợi lên được ý chí vươn lên trong cuộc sống đầy mạnh mẽ, đồng thời còn cho thấy một tình cảm thiêng liêng mà người cha dành cho con, một đoạn tình cảm lúc nào cũng đong đầy, lúc nào cũng muốn dành cho con những điều tốt đẹp nhất. Tình cảm đó thật đáng quý và đáng trân trọng.

Viết bởi Khủng Long